Çok lokal bir şahsiyet : VOLKAN KONAK -I-

Volkan Konak’ın son albümü Maranda’nın anonim şarkılarından birinin adı “Dido” olunca çaresiz ben de yazının adını “Dido Volkan” koydum ama, yazıyı yayınlama fırsatı henüz bulamamıştım ki, Volkan’dan inciler saçılmaya başladı. Tempo dergisinin Şubat sayısında yayımlanan “Volkan Konak’tan Ağlatan Şarkılar” başlıklı söyleşiyi görünce başlığı değiştirmek zorunda kaldım. Zira Konak, söyleşisinde derin tarihsel ve sosyolojik bilgisiyle (!) “Lazların asimile olduğunu” ve Lazcanın “Çok lokal bir dil” olduğunu söylüyordu. Ayrıca “Ardeşen gibi birkaç köyde toplasan en çok 2 bin 500 kişi kadar kalmış Lazlar”.

Görüldü ki, Konak “Dağların arka taraflarını” düşlerken Zigana geçidinde sıkışıp kalmış, kendini pek geliştirme fırsatı bulamamıştı, yani “Çok lokal”leşmişti.” Ama şimdiki konu bu değil.

Konak kendine piyasa yapmaya çalışıyor. Bunu yaparken de ağzına, gözüne, kulaklarına bulaştırıyor, sapla samanı ayırt edemiyor. Bakınız neler neler yaptırıyor, ne inciler saçtırıyor insana! Bu piyasada kimin akıllı, kimin aklını kaçırdığını kestirmek oldukça zor.

Popüler olma kaygısı, para kazanma kaygısı, var olma-yer edinme ve yerini muhafaza edebilme kaygısı vs. Volkan Konak gibi kimi halk evlatlarını perperişan, sersefil ediyor da biz haberdar değiliz, maalesef.

Şu popüler yani “pop” meselesini ve tabii ki piyasayı anlayamamış olduğumu kabul etmekten başka çarem yok.

Uzatmayalım. Volkan Konak’ın “maranda” isimli Doğan Müzik Company (DMC) yapımı CD’sini aldım. Allah için Konak’ın hoş bir fotosu var kapakta. Öyle masum masum bakıyor taaa uzaklara. Keşke masum kalabilse!...

“Dido” parçasını dinlemeye çalıştım ama başarılı olamadım. İçim elvermedi, içim dışım bir oldu, midem bulandı. Efendim “Dido” şarkısı anonimmiş... Evet ama bir sahibi yok mu bunun? Vah vah...

Şimdi “Dido” şarkısı anonim olduğuna göre ve “oy gidelim Zigana’ya” şeklinde çağrıda bulunduğuna göre anlaşılıyor ki bu şarkı Maçka dolaylarından. Sanırsınız ki, Maçkalı Hasan Tunç’tan alınmış. Ama bir sorun var; şu “dido” lafınının etimolojisine takılı verdim birden, çünkü “dido” Lazcada “çok/ büyük” anlamlarına geliyor. Rumca falan değil yani. Ama anlıyorum, Maçka’da Lazca konuşan hemşehrilerimiz var (da bizim haberimiz yokmuş), olsun...

Nanina dido, dido anam

Dido babam dido

Dido nanina

...

Sonra şarkı sözlerinin en altında yani künye kısmında okuyorum ki, sözler Sanatçı kardeşimiz Volkan Konak’a aitmiş. Kazım Koyuncu paylaşmış kendisiyle bu şarkıyı (Kazım Koyuncu’yu severim ama doğrusu pek iyi etmemiş). Elbette ki, bü tür dostluk ve dayanışma örnekleri olmalı Karadenizli sanatçılar arasında. Burada bir sorun yok.

Amma memnun olmadığım, olamadığım, olamadığıma çok üzüldüğüm, hatta hayal kırıklıklarına uğradığım, benimle birlikte birçok dostumun da söyleyecek söz bulamadığı bir mevzu var ortada...

Bu şarkı evet “anonim”dir ama mesela anonim Meksika halk şarkısı değildir.

Maçka dolaylarından hiç değildir ve Orta Anadolu ya da Bozlak ya da Teke yöresine ait anonim bir parça da değildir.

Bu bir Megrel yani Laz halk şarkısıdır. Bu şarkıyı yaratan halkın bir adı ve dili vardır. Bu şarkı Megrel sanatçılar tarafından 90’lı yılların ortalarında bir kasette okunmuştur. Daha sonra Birol Topaloğlu ve Kazım Koyuncu kasetlerinde Megrelce olarak okumuşlardır. Şarkı geniş çevrelerce beğenilmiştir.

Hiçbir müzisyenin bir halk şarkısını, künyesini vermeden okuma hakkına sahip değildir. En azından bu ahlakı değildir ve daha da önemlisi Volkan Konak’a yakışan bir tutum değildir (Burada yanılıyorum tam da kendisine yakışan bir iştir).

Birincisi, şarkı hiç de anlamına uygun olmayan bir şekilde Türkçeye çevrilmiştir.

İkincisi, Şarkı oldukça orijinalinden uzak, yani son derece kötü okunmuştur. Şayet bu şarkının orjinalini dinlememiş olsaydım “Bir Volkan Konak” bestesi derdim. Yani bu kadar vahim...

Üçüncüsü, bir şarkıya “anonim” dediğiniz zaman ilk başta, Türkiye’de Anadolu halk şarkısı olduğu akla gelir. Sanatçı Karadenizli ise ve Karadeniz şarkıları okuyorsa bunun bir Karadeniz şarkısı olduğu sanılır. Ama ne olursa olsun bu şarkının Türkiye dışından bir memlekete ve bir halka ait olduğu akla gelmez.

Kaldı ki, anonim şarkıların genellikle bir de “derleyeni” olur. Ve ahlakı yerinde bir sanatçı anonim dediği bir şarkının kaynak kişisini ve yörsini yazar.

Volkan Konak, şarkısını dilinize çevirip okumada herhangi bir sorun görmediğiniz bir halkın adını anmanız size ne kaybettirirdi acaba? Mesela, “Megrel halk şarkısı” diyebilirdiniz.

Şaşmamak lazım. Sayın Konak, Rumca şarkıya da “Rumca” dememiştir.

Oysa, dilimizi ve kültürümüzü var etme, dilimiz ve kültürümüzle var olma mücadelesi içinde olan bizlerin sanatçıların duyarlılığına ihtiyacı vardır. Bir de kendimize yakın görrme basiretsizliği gösterdiğimiz Volkan Konak gibi sanatçılardan sakınmaya çalışırsak vay halimize.

Umut edilir ki, bizim müzisyenlerimiz, sanatçılarımız daha duyarlı olurlar, böylece şarkılarını okudukları halkı onore ederler.

Ama Tempo dergisindeki söyleşisinde Volkan Konak göstermiştir ki, şarkısını okuduğu Lazları onore edeceğine daha da aşağılamayı, inkar etmeyi tercih etmiştir. ...

Son söz: Orijinal parçada nakarat kısmı “dido” değil, “didou”dur ve anlamı “çok/büyük” değil, “ah ah, vah vah” anlamına gelen bir yakınmadır.

İsmail BUCAKLİŞİ (12.02.2004)

Konak'ın röportajını www.internethaber.com'da okuyabilirsiniz