BASIN AÇIKLAMASI

Senoz yöresi derneği adına başlatmış olduğumuz hukuk mücadelesinin ilk adımını kazanmış bulunmaktayız. Rize ili Çayeli ilçesi Çataldere köyü hudutlarından sahile doğru uzanan 40 km uzunluğunda  kanyon tipi vadi boyunca uzanan SENOZ DERESİ (Büyükdere) üzerinde kurulması planlanan ve bu güne kadar  inşai faaliyetini devam ettiren UZUNDERE I REG.Ve HES projesi ile ilgili olarak  yaklaşık bir yıldır vermiş olduğumuz hukuk mücadelesinde RİZE İdare mahkemesi 31/12/2008 tarihli kararı ile "…hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin :uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA" karar vermiştir.

Bir buçuk yıllık hukuk mücadelemizde yerel mahkeme  yerinde keşif kararı vererek incelemelerde bulunmuş,keşif incelemesi sonucunda dava dilekçelerimizde hukuka aykırılığını iddia ettiğimiz 12 ana maddeyi bilirkişiler incelemiş  ve  mahkemeye raporlarını sunmuş,ve rapor esas alınarak mahkemece "ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR" kararının yürütülmesi durdurulmuştur.

Bilirkişiler;Senoz  Vadisi’ni oluşturan "Uzundere ve İncesu Dereleri’nin oluşturduğu Çayeli Deresi’nin üzerinde birden fazla hidroelektrik santrali kurulmasının planlandığı, bu santrallerin ayrı ayrı değerlendirilmelerinin ve çevreye olumsuz etkilerinin az olduğunu söylemenin yanlış bir yaklaşım olacağını, neticede ekosistemin her bir tesisin oluşturacağı zararların toplamı olarak etkileneceği, her iki dereden bırakılacağı belirtilen 150lt/sn suyun ekosistemin devamına yetmeyeceği, Çevre ve Orman Bakanlığı’nca orman konusunda yatırımcının verdiği taahhütlerin denetlenmediği, kesileceği bildirilen miktardan daha fazla ağaç kesilmesi olasılığının bulunduğu, bölgede ciddi heyelan riski bulunmasına rağmen projede bu durumun göz ardı edildiği, çıkan hafriyatların yol kenarlarından aşağıya boşaltıldığı, çevreye zarar verildiği, gerekli denetimin yapılmadığı, neticede söz konusu projenin çed yönetmeliğine uygun olarak hazırlanmadığını bildirmişler, mahkeme de aynı gerekçelerle söz konusu projeye ait  "ÇED gerekli değildir" kararının yürütülmesinin durdurulmasına karar vermiştir."

Mahkemenin söz konusu kararı ile idarenin çok ciddi çevresel zararlara sebep olan bu tip projelere verdiği "ÇED gerekli değildir"  kararlarının keyfi kararlar olduğu, yerinde görüp incelenmediği,masa başında tesis edilen idari işlemlerle Avrupa’nın acil korunması gereken 100 ekosisteminden birinin, dünyanın 200 ekolojik bölgesinden birinin, Doğal yaşlı ormanların bulunduğu vadilerin, Dünyanın Önemli Kuş yollarından birinin ve gerek Merkez Av Komisyonu Kararları ile gerek Bern Sözleşmesi ile koruma altında bulunan bitki ve hayvanların bulunduğu Doğu Karadeniz havzasını tümden ortadan kaldıracak yada tanınmayacak hale getirecek idari işlemler tesis ettiği de ortaya çıkmıştır.

Özellikle bilirkişilerin birden çok santral projesi olan havzalarda her bir tesisin çevresel zararlarının tek başına değerlendirilmesinin yanlış bir yaklaşım olacağı gerekçesi ve mahkemenin bu değerlendirmeyi kararına alması; Çevre ve Orman Bakanlığı’nın söz konusu projeleri tek tek değerlendirmesinin yanlış olduğuna, mutlaka havza planlarının yapılması gerektiğine dair itirazlarımızın doğru olduğunu da ortaya koymuştur. Bilindiği üzere Rize İlinde toplam 7 vadide ardışık 62 adet hes planlanmış, bunların bir kısmının inşaatına başlanmıştır.

Avrupa Su Çerçeve Direktifi’nin ana konusu olan "havza planlaması" tüm Avrupa’da uygulanmakta iken ülkemizin en büyük 3.büyük su havzası olan Karadeniz vadilerinin böyle bir planlama olmadan, kaldırabileceğinden daha fazla Hes Projeleri ile doldurulmasında; sürdürülebilir kalkınma ilkesine aykırılık olduğu, sağlıklı bir çevrede yaşamayı güvence altına alan ve dengeli bir kalkınmayı  esas alan  sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir çevre arasında oluşan dengesizliğin  gelecek kuşakların ihtiyaç duyacağı kaynakların varlığını da tehlikeye atacağı söz konusu karar ile de bir kez daha  ortaya çıkmış bulunmaktadır.

Karadeniz Bölgesinde planlanan söz konusu nehir tipi heslerin tümünün yeniden gözden geçirilmesi gerektiği de bu karar ile ortaya çıkmış olup mahkemenin söz konusu kararı ile hukuk devletinde yaşamanın,akla ve bilime dayalı bağımsız mahkemelerimizin varlığının ne kadar büyük bir nimet olduğunu bize hatırlatan bu kararını saygı ile karşıladığımızı,  hukuk devleti anlayışını derinden duyumsadığımızı bildirerek  saygılarımızla tüm kamuoyuna duyururuz.

SENOZ YÖRESİ DERNEĞİ

27.01.2009 T.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ANKARA KONU: Rize İdare Mahkemesi’nin 23.12.2008 gün ve 2007/440 E ve 2008/914 K sayılı Cevizlik Regülatörü ve Hes Çed Raporunun iptali kararının uygulanması yönünde idarenizin  irade göstermesi ve faaliyetin durdurulması talebidir. Rize ili İkizdere İlçesi içerisinden geçmekte olan İkizdere Deresi üzerinde İkizdere İlçesinin mansabı yönünde kurulması planlanan Cevizlik Regülatörü ve Hidroelektrik santrali hakkında Rize İdare mahkemesinde açılmış bulunan dava "çed olumlu kararının iptali" ile sonuçlanmıştır. Rize İdare Mahkemesi 23.12.2008 gün ve 2007/440 E ve 2008/914 K sayılı kararında özet olarak "…sonuç olarak cevizlik Regülatöründen biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirliği için 2800 lt/sn’lik bir debiye ihtiyaç duyulduğunun belirtilmiş olduğu dikkate alındığında proje sahibi firma tarafından dereye bırakılması taahhüt edilen 750lt/sn su miktarının bu dere üzerindeki ekolojik dengenin sürdürülebilmesi ve sucul yaşamın devamlılığı için yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmakta olup, bu yönü ile davalı idarenin 24.07.2006 tarih ve 5801 sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır" denilerek  neticede çed olumlu kararını iptal etmiştir. 2872 sayılı yasanın 10.maddesinde "gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyet sonucunda çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmelerin Çed raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlü oldukları, Çed Olumlu yada Çed gerekli değildir kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay,izin,teşvik,yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyeceği,proje için yatırıma başlanamayacağı ve ihale edilemeyeceği yasanın ve ilgili yönetmeliklerin amir hükmüdür. Yukarıda açıklandığı üzere söz konusu projeye dair çed olumlu kararı iptal edilmiş olmakla, çed yönetmeliğine tabi bir proje Çed yönetmeliğinden yoksun hale gelmiştir. Gerek 2872 sayılı yasanın 10.maddesi,gerek ilgili Çed Yönetmeliğinin 6.maddesi kapsamında artık çed raporu bulunmayan santralin  çalışmalarının derhal durdurulması gerekmektedir. 9.7.1966 gün ve 1965/21 E-1967/7 K. Sayılı Danıştay İçtihadı Birleştirme kararında "…iptal davasına konu olan idari bir işlem  ve kararın Danıştay’ca iptal edildiği tarihten değil, idarece verildiği andan itibaren ortadan kalkacağı…’’ belirtilerek  ‘’iptal kararlarının geriye yürürlük ilkesine’’ yer verilmiştir. Bu karar,  yürütmenin durdurulması veya iptal kararı  verildiği andan itibaren,Danıştay’ın artık istikrar kazanmış ve kökleşmiş kararlarına göre;   iptali istenen tasarrufu (çed olumlu kararı)   ve onun sonucu olan işlemleri  ( plan, inşaat , işletme ve tüm izin, onay ve ruhsatları) durduracağı ve bu tasarruf ve işlemlerin tesislerinden ve icralarından önceki hukuki durumun yürürlüğe girmesini sağlayacağı, aşikardır. ( Danıştay 3.Daire, .3.1978,E.1978/151, K.1978/1999) (Bkz; İdari Yargı Kararlarının Uygulanması.Turgut Candan, Danıştay Üyesi, TBB Yayınları-İdari Yargı_Mersin Paneli Kitabı, sh.224. )  Açıklanan mevzuat ve yargı içtihatları, diğer yandan Anayasanın 138.maddesi  ve İdari Yargılama Usulü Yasasının 28/4 maddeleri gereğince, ekli yargı kararının icaplarının yasal sınır olan 30 günün dolması beklenmeden ve uygulama yazısının tebellüğünden itibaren DERHAL yerine getirilmesi gerekmektedir. Tüm bu açıklamalar ışığında mahkeme kararının  uygulanmadığı veya bu kararı etkisiz hale getirmek amacıyla başka bir idari işlem tesis edildiği takdirde görevli ve yetkili amir ve memurlar hakkında  yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı nezdinde  suç duyurusunda bulunulacağının,ayrıca kararı uygulamayan yada etkisiz kılacak işlemler tesis eden kamu görevlileri hakkında ağır kişisel sorumlulukları nedeniyle  yetkili Asliye Hukuk Mahkemelerinde  davacıların ve faaliyetten etkilenen herkesin şahsen tazminat davaları açabileceğinin,diğer yandan kararın uygulanmaması, geciktirilmesi yada kararı etkisiz kalmasına sebep işlemler tesis eden  kamu görevlileri hakkında  disiplin soruşturması açılması isteminde de bulunulacağı ve ayrıca kararın uygulanmaması nedeniyle olası yasa dışı faaliyete ve harcamaya göz yuman ve denetim görevini yerine getirmeyen  kamu görevlilerinin, meydana gelen kamu zararından 5018 sayılı  Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolu Kanununun 71.maddesi uyarınca da şahsen sorumlu  olacağının bilinmesini talep ediyoruz. Sonuç olarak açıklandığı üzere iş bu  dilekçemiz ekinde bulunan mahkeme kararının gereği olarak söz konusu Cevizlik Regülatörü ve Hes’in faaliyetinin/çalışmalarının iş bu yazımızı tebliğ aldığınız tarihten itibaren 30 günlük süre beklenmeden DERHAL durdurulmasını, söz konusu iptal kararının konusu olan çed olumlu kararına bağlanmış diğer izin,onay,ruhsat,teşvik yada ihale gibi işlemlerin de iptalini,dilekçemize yasal süresi içinde cevap verilmesini saygılarımızla arz ve talep ederiz. Osman Coşkun ve Ark.Vekili Av.Yakup Şekip Okumuşoğlu Orta Sok.No:5/302 Kdz.Ereğli/Zonguldak

Lazuri.Com - 04.02.2009