|
ARHAVİ
BELEDİYESİ KENT PARKI
KENTSEL
TASARIM VE PEYZAJ FİKİR PROJESİ ÖN RAPORU – 2004
Kıyılar,
tarihin her döneminde uygarlığın odak noktalarını
oluşturmuş, yerleşme ve kullanım amaçları
açısından sosyal bir önem kazanmıştır.
Tarihteki önemli uygarlıklar genellikle kıyılara
bağımlı toplumlardan çıktığı,
bu toplumlarda kültür gelişiminin diğerlerinden farklı
olarak önde olduğunu bilmekteyiz.
Yerleşme
(kentler), ulaşım, ticaret (limanlar), sanayi (rafineri
ve santraller), kaynak (madenler, kum çakıl), turizm, rekreasyon
(dinlenim), atık boşaltım (kentsel ve sanayi atıkları),
gıda (balıkçılık), ...vb. amaçlarla kıyılar
kullanılmaktadır. Ancak bu kullanımların bazıları
kıyıların özelliklerini ve doğal dengeyi bozucu
boyutlarda tehlikeli denebilecek düzeye kadar gelmiştir. Kıyıların
biyolojik, hidrobiyolojik, ekolojik, klimatik, fizyolojik, estetik
vb. özelliklerin dengesi olumsuz anlamda bozulmuştur.
Ülkemizin
üç tarafının denizlerle çevrili oluşu ve akarsu açısından
da zengin bir potansiyele sahip oluşu kıyı
kavramını bizler için daha önemli kılıyor. Su
ile karanın buluştuğu kıyılar; doğal
yaşam çeşitliliğinin en zengin yerleri olduğunu
da unutulmamalıdır. Ancak özellikle kentsel kıyı
kullanımı örnekleri ülkemizde az görülmektedir.
En
önemli doğal değerimiz olan kıyıların korunması,
temel hedeflerimiz olmalıdır. Bu nedenle Arhavi kıyı
bandı nasıl planlanmalıdır? sorusu önem
kazanmaktadır. Arhavi’nin doğal ve kültürel yerleşim
merkezi olma bağlamında, sosyo-ekonomik, kültürel ve kentsel
gelişim problemleri irdelenip kentsel gelişim stratejileri
önerilirken en önemli konu Arhavi Kent Kimliğinin korunması
ve geliştirilmesi olmalıdır. Bu nedenle Arhavi halkı,
sivil toplum kuruluşları ve kenti yönetenlerin Arhavi
Yerleşmesinin Gelecekte nasıl bir kimlik, vizyon
kazanacağı sorularına verilecek yanıt önem kazanmaktadır.
Arhavi
kıyı bandı nasıl planlanmalıdır?sorusuna
iki önemli yanıt bulunmaktadır.
Yanıt
Bir: KIYISINDAN YOL GEÇEN KENT ARHAVİ
Hopa
– Samsun arasında yapımı sürmekte olan 600 km uzunluğundaki
“Karadeniz Kıyı Yolu” en değerli doğal ve kültürel
alanları yok ederek uygulanmaktadır. Böyle bir dolgu yolu
Arhavi yerleşmesine nasıl bir vizyon ve kimlik kazandırabilir?
Karadeniz Kıyı Yolunun, Karadeniz’i birbirine bağlamaya
çalışması, yerleşmeler arası ilişkileri
güçlendirmesi gibi faydaları göz ardı edilemez! Ancak
bu yol ve dolgu çalışması; güzergah seçimlerindeki
plansızlık, çevreye karşı özensizlik ve duyarsızlığı
nedeniyle kamuoyunda (Uluslararası Mimarlar Birliği'nin
2005 yılı Temmuzu'nda İstanbul'da yapılacak
''Dünya Mimarlık Kongresi'' ne hazırlık amacıyla
düzenlenen Türkiye Kongreleri'nde Karadeniz buluşması
için saptanan tema, 'Kıyı Kentlerinde Yaşam ve Mimarlık''tı.
Trabzon'un yanı sıra Samsun, Ordu ve Giresun'un da kentleşme
sorunları karşısında ''mimarlığın''
durumunu irdeleyen konuşmacılar, tüm bölge için en yaşamsal
konunun ''kıyı yolunun yarattığı tahribat''
olduğunda birleşmişlerdi) yoğun şekilde
eleştirilmektedir.
İnsanın
ve gelecek kuşakların yaşam zenginliğini yok
eden bir yol, uygarlığa ve yarınlara hizmet edemez!
Bu nedenle kıyı yaşamı ve kent kültüründeki
değeri, hiçbir kalkınma projesi için gözden çıkartılmayacak
kadar önemlidir. Avrupa Konseyi 1983 yılında “Kıyıların
korunması”nın önemini vurgulayan kampanya ve çalışmalar
yapmıştır. Artık dünya yok ettiği kumsal
ve kıyılarını yeniden beslenme ve canlandırma
projeleri ortaya koyarak yanlışından geri dönmektedir.
Malagueto – Beach (Malagex - İspanya) kıyı mekanı
yoğun yapılaşma ve dolgu yolu ile yok ettiği
kıyı ve kumsalını 2000’li yıllarda yeniden
yaratmışlardır. (Şekil 1)
1980
yılında Aquitaine kıyısında planlanan yol
kıyı ve doğal değerleri dikkate alarak geçirilmiştir.
(Şekil 2) Fransa da Languedoc Roussllon planlamasında
hızlı transit trafik kıyı mekanından uzakta
tasarlanmıştır. (Şekil 3) İstanbul Haydarpaşa
– Harem ve İzmir Alsancak Liman kıyı bandı düzenleme
yarışmalarında kent – yol – yeşil – kıyı
kurgusunu başarıyla ortaya koyan projeler birinci seçilmiştir.
Bunun yanında İzmir’de dolgu otoyol projesi, kentine sahip
çıkan halk ve sivil toplum örgütleri, meslek odalarının
baskısıyla yeşil bir kordon yaratılarak yıllar
önce verilen yanlış kararlardan dönülmüştür.
Tüm
bu nedenlerle Arhavi kıyı mekanları yol altında
kalmamalıdır.
Yanıt
İki: KIYISINDAN YEŞİL KUŞAK GEÇEN KENT ARHAVİ
Karadeniz
sahil yolu başka bir alternatif güzergahtan geçirilerek Arhavi
kıyısı, rekreasyonel kullanımlarla kent yaşamına
kazandırılabilir. Arhavi kıyı mekanı için
hazırlanacak düzenleme projesinde, mekanın potansiyelleri
kullanılarak bölge kentlileri için bir cazibe merkezi olması
amaçlanmaklıdır.
Bu
amaçla Arhavi kıyı alanları düzenlemesine ilişkin
örnek tasarımımızda kabullerimiz şunlardır.
- Yapılacak
projenin mevcut yeşil sistem ile bütünleştirilmesi.
- Proje
alanının, yoğun yapı içermeyen rekreasyonel
aktivitelerle zenginleştirilmesi ve kentlinin sürekli kullandığı
bir cazibe merkezi haline getirilmesi.
- Alandaki
yapılar sökülebilir malzemeden olması.
- Yerleşim
merkezi ve sahil yakın çevresinden alana kolay giriş
ve çıkış imkanlarının sağlanması.
- Kıyı
mekanı ve kent içi yaya ulaşımında süreklilik
yaratılması.
- Kıyı
mekanı içinde yürüyüş yolları boyunca bitki gösterileri
oluşturacak bitkisel tasarımın oluşturulması.
- Zaman
içinde meydana gelebilecek değişikliklere ve eklemlere
olanak sağlaması.
- Kullanılan
malzemelerin kolay bulunabilir ve uygulanabilir olması.
- şekilde
belirlenmiştir.
Proje
Düzenleme İlkeleri
Arhavi
Kenti sınırları içinde bulunan sahil düzenlenmesi
çalışmasında ana kurgu kıyı–kent ilişkisinin
yeniden yorumlanmasıdır. Proje konseptinde, kent
merkezinin içinde kalmış nefes alma alanlarının
merkez kullanımlarıyla bütünleşmesi, salt dinlence
işlevi değil, insanın hayal gücünü genişleten
soyut mekanları, görsel öğreticilik ve deneyimleri içermesi
amaçlanmıştır.
Arhavi
kent parkıyla bu bölgede, yeni bir yaşam oluşturmak
ve kullanıcılar için güvenli, çekici ve yaşanabilir
bir çevre yaratmak için alanın, gece-gündüz ve her yaştan
insanın kullanabileceği, su sporları, spor alanları,
yat limanı, dinlenme, eğlence, kültür ve festival faaliyetlerini
içeren kullanımlar ile kıyı – kent yaşamı
yeniden kurgulanmıştır. Kıyıda yaya
ve bisiklet imkanları, promenad, rıhtım düzenlenmesi
yanında bölgede yat turizmine hizmet edebilecek turizm tesis
alanları da önerilmiştir. Kıyı yaşamının
canlandırılmasındaki temel öncelik denizin kirliliğinin
önlenebilmesi için arıtma tesisinin de yapılması
önerilmiştir.
Tasarımda
temel ilke, bu kullanımların yeşil dokuyu en az zedeleyecek
şekilde doğa – kıyı - kent bütünleşmesini
sağlamaktır. Ayrıca tasarımda parktan kıyı
ve kente dik ve paralel, kesintisiz devam eden yaya sokakları
önerilmiştir. Böylece önemli noktalardaki büyük kentsel açık
mekanlar ile, kıyının ve parkın kent dokusuyla
bütünleşmesi sağlanmıştır. Park ve yaya
sokakları imar planındaki parklar ile ilişkilendirilerek,
kentin açık ve yeşil alan sistemini güçlendirecektir.
Tüm
bu çalışmalar sonucunda Arhavi’nin herhangi bir kent
değil kimlikli bir kent olmasını sağlayacaktır.
Unutmayalım ki, bugün kullandığımız
kıyılar, geleceğe bırakacağımız
en önemli miraslardan biridir.
Konuyla
alakalı başlıklar:
|
