Uyari: Bu sayfada Lazca sözcükler için "Alboni Font"(yazı karakteri) kullanılmıştır. "Windows \ Fonts" dizininde Alboni Font olmayanlar karakterleri yanlış görecektir. Bunun olmaması için Windows\Fonts dizinine [Alboni Font'u buradan yükleyebilirsiniz]. Ayrıntılı bilgi için Lazuri Font ya da LazuriPC sayfamızı okuyunuz.

 

LAZLARIN TARİHİ 

Laz dili, Laz tarihi ve Laz kültürü ekseninde yazılmış kitapları tekrar okumak ve onları daha sağlıklı bir şekilde değerlendirmek maksadıyla, ayda bir yapılması planlanan kitap okuma gününün ilk toplantısı 24.03.2007 cumartesi günü gerçekleştirildi.

Bilindiği gibi, bu toplantıda Muhammet Vanilişi ve Ali Tandilava adlı iki Meleni Sarpi'li yazarın hazırladığı ve Türkiye'de Lazların Tarihi adı altında yayımlanan, Lazeti orijinal adlı kitap ele alındı.

Kitabı önermesi hasebiyle, toplantıyı yöneten Muhammet Tunçsan'ın kısa bir açıklamasından sonra tartışmaya geçildi. Muhammet Tunçsan, Türkiye'de 1992'de yayımlanan bu kitaptan ilk kez Çveneburi dergisinin bir sayısının vesilesiyle haberdar olduğundan daha sonra kitap yayımlanır yayımlanmaz onu edindiğinden ve bu çalışmanın kendisini fazlasıyla heyecanlandırdığından bahsetti.

İsmail Avcı Bucaklişi ise kitabın Gürcistan'daki yayım süreci hakkında ilgi çekici çeşitli bilgiler verdi. İsmail Avcı Bucaklişi'nin verdiği bilgiye göre, söz konusu eserin yazarı Muhammet Vanilişi, Lazlık bilincine sahip, Sovyetlerde önemli ve saygın bir mevkii olan, aslen Arhavili bir entelektüeldir. Eser yazıldıktan sonra kitap Tiflis Devlet Üniversitesine dört beş kez onay için yollanmış, fakat her defasında bazı düzeltmeler yapılması için yazarlarına iade edilmiştir. Bu durum, yazarların kendi kişisel görüşlerinin bir şekilde “resmi ideoloji” şablonuna oturtulduğu izlenimi vermektedir.

Yayımlandığı dönemde “en çok satan kitaplar” arasına giren Lazların Tarihi Türkiye'de ve Türkiye Lazları arasında büyük bir yankı uyandırmıştır.

Eser Gürcü milliyetçi tezini destekleyici ve doğrulayıcı bir mahiyet taşır. Laz tarihi Gürcü tarihinin, Laz kültürü Gürcü kültürünün, Laz dili Gürcü dilinin ayrılamaz bir parçası olarak gösterilmektedir eserde. Gürcistan'daki yayımlanma tarihi, Gürcü şovenizminin Lazlarla ilgilenmeye başladığı ve bu amaçla iki Gürcü profesörün “Türkiye'den Haklı İsteklerimiz” adı altında kaleme aldıkları yazının yayımlandığı döneme denk düşer ve muhtemelen bu sürecin bir parçasıdır eser.

Eserin Lazların tarihini ele alan birinci bölümü özellikle hayret uyandırıcıdır. Burada Laz, Üolx, Megrel, Gürcü gibi etnonimler birbirlerinin yerine kullanılmıştır. Üolx krallığının, Lazika'nın birer Gürcü krallığı olduğu, burada yaşayan Lazların Gürcülüklerinin bilincinde olduğu ve her zaman kendilerini Kartli'nin bir parçası gibi gördükleri ileri sürülmekte, bazı tarihi gerçeklere şovenist Gürcü ideolojisi doğrultusunda abartma ve gerçek dışı rivayetler katılarak saptırılmaktadır.

Üolxlardan Trabzon İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadar birçok anlatımda bu saptırma açıkça kendini göstermektedir.

Ancak hal böyle iken toplantıda çıkan genel görüş, eserin, her ne kadar taraflı ve saptırılmış olsa da, Lazlar için, hâlâ yeri doldurulamayacak kadar önemli bir kaynak olduğu gerçeğiydi. Hâlâ Lazlar hakkında derli toplu bir tarih bilgisi veren; dili, edebiyatı ve folkloru özet şeklinde dahi olsun ele alan bir çalışmanın olmadığına vurgu yapıldı.

Ayrıca toplantıda, Türkiye'de yaşayan, etnik konulara uzak olmayan ve hatta bu kitabın da yayımcısı durumunda olan Cemal Şener'in Etik Yayınları tarafından yayımlanan 2005 tarihli baskısındaki önsözünde yer alan cahilane sözleri de eleştirildi.

Laz tarihi ve kültürüne dair gündem dışı konuların da sıkça ele alınıp tartışıldığı bu ilk toplantı sonucunda Nizamettin Alkumru tarafından kaleme alınan Şimşir Kokardı Azlağa adlı kitabın bir sonraki toplantı günü olan 28 Nisan 2007 tarihinde tartışılmak üzere okunması önerilerek kararlaştırıldı.

Okuma günümüzde oluşacak grubun kuralları şöyle; Herkes bir önceki toplantıda kararlaştırılan kitabı okuyacak. Kitabı öneren kişi, o toplantıyı aynı zamanda yönetecek ve konuşulanları not alacak. Kitabın tartışılmasının bitiminde, bir sonraki toplantıda tartışılacak kitap önerilerek kararlaştırılacak. Kitap üzerine konuşulanlar "Lazuri.com" da yayınlanacak. Okunacak kitaplarda, Laz Kültürü üzerine yayınlanmış kitaplara öncelik verilecek. Bu konularda çıkmış eserlerin, bir kez daha gözden geçirilebilmesine olanak sağlanmış olacak. Kitabı okumamış olanlar, bu vesileyle okumuş olacaklar. Toplantıya 3 kez katılan okuma günü grubuna üye olacak. Tartışmaya üç kez üst üste katılmayanın üyeliğine son verilecek. Yalnız bu üye tekrar devam ederse, yeniden üye olma hakkına sahip olacaktır. Okunacak kitap, kararlaştırıldığı günden sonra "Lazuri.com" da ilan edilecek. Kitabın nasıl bulunabileceği konusunda bilgi verilecek. Okuma grubunun, geçici oluşum kuralları kısaca böyledir. Kurumsallaşmasını grup üyeleriyle birlikte kararlaştıracağız. Yavaş yavaş bize en uygun şekle sokacağız. Meâiéineri Goxtit... Guri Üayite… Üuçxe şkuni kvalepes moto ekvatas… info: paluri@lazuri.com